این شارلاتان دوست داشتنی - یادداشتی بر سریال Better call Saul به بهانه ی انتشار فصل پنجم

Better call Saul یا بهتره با ساول تماس بگیرید اسمیست که سخت می توانم تلفظش کنم. برای معرفی به اطرافیانم باید سه چهار بار شمرده شمرده هجا هایش را با صدای بلند بگویم و پس از جمله های هیجان آمیزم در تعریف از ظرافت در داستانگویی، تم داستانی اخلاقی و هیجان انگیزش و قد بلندی نسبت به واریته ی قبلی همین تم، Breaking bad برکینگ بد، با واکنش سردشان مواجه شوم و مطمئن باشم که این اسم سخت را به یاد نخواهند سپرد. اما این اسم یکی از معدود و البته بزرگترین مشکل این سریال است. بتر کال ساول سریال درجه یکیست. مدیوم سریال و تلویزیون را می فهمد. داستان گویی بلند را بلد است و شصت یا هفتاد ساعت برایش زیاد نیست. در پس تمام اتفاقات و شارلاتان بازی های جیمی/ساول برای رسیدن به هدف های کوچک و لحظه ای اش، زندگی و روابط شکل می گیرند که مانند یک موجود زنده در هر لحظه متفاوت از لحظه ی قبل است. در واقع انتخاب هایش مسیر زندگی اش را به جهتی ریل گذاری میکنند که به قدری آهسته و نامحسوس است که چشمان نزدیک بینش در غلتیدنش را به رذالت و فاجعه نمی بیند. درست مثل زندگی.

Better call saul بتر کال ساول، Spin-off سریال معروف Breaking bad برکینگ بد است. این اصطلاح که قبل از این سریال هم به گوشم نخورده بود به این معنیست که راوی داستان و احوالات یکی از شخصیت های فرعی سریال قبلیست. یعنی به عبارت دیگر همان کاری که دویست سال قبل بالزاک و زولا میکردند. تم هر دو سریال هم مانند جهانشان شبیه هم است. اما برخلاف Breaking bad برکینگ بد در این یکی شخصیت اصلی تغییر نمی کند. جیمی/ساول به رغم این که اسمش را عوض میکند اما شخصیتش ثابت است. او از همان اول آدمی شارلاتان و قالتاق است. با دروغ و نمایش بازی کردن هر کس و ناکسی را گول می زند. چه در قامت یک کلاهبردار در نوشخانه ها و چه حالا به عنوان وکیلی در دادگاه. و در این مسیر آدم بهتر یا بدتری نمیشود. فقط با پایان راهی که میرود مواجه می شود.  و این باعث شده است که سریال دچار ضعف Breaking bad برکینگ بد نشود. یعنی تغییر و تحولی که راه اغراق پویید و والتر وایت را تبدیل به غول بی شاخ و دمی کرد که ما بذر های خفته ی آن را در گذشته ی او نمیجستیم. این باعث شد که در دوباره بینی این سریال بعد از چند سال یکی دو فصل بیشتر دوام نیاورم و سریال را برای خودم تمام شده بیابم. 

در بتر کال ساول  پیرنگ و اتفاقات کوچک هر قسمت جذاب اند. اکشن، نبوغ و دروغگویی بامزه ای دارند. اما هرچه سریال جلوتر می رود، علیرغم این که از این اتفاقات و از فایق آمدن جیمی/ساول بر مشکلات کوچکش خرسند می شویم، ولی چون که برخلاف جیمی/ساول میتوانیم زندگی اش را از فاصله ی دور تری ببینیم و تاثیر تک تک این دروغ های کوچک را در سرنوشتش ببینیم؛ در همان لحظه ی شادی و خرسندی، غمی هم گریبانمان را می گیرد. غمی اخلاقی و انسان ساز. غمی که باعث می شود نسبت به دروغ و شارلاتانیسم موضع مخالف پیدا کنیم و احیانا در نگرشمان به دنیا گامی به جلو برداریم. 

Better call saul بتر کال ساول به ما یادآوری میکند که سریال عجب مدیوم خوبی برای داستان گویی بزرگ یا Big plot است. می توان داستان های بزرگ قرن نوزدهم را به تصویر ترجمه و روایت کرد. کاری که کارگردانان بزرگ در سینما غالبا از انجام آن ناتوان بوده اند. چون وقت آن را نداشتند که آن حجم از اتفاقات ریز و درشت را روایت کنند و لاجرم فیلم هایی نه در شان خود و نه در شان آن اثر ساخته اند. اما در سریال میشود در هر قسمت خرده روایتی تعریف کرد و یک زندگی هم در پس آن پیش برد، دقیقا همان کاری که Better call saul بتر کال ساول انجام می دهد.

Better call saul بتر کال ساول دیدنی و گامی رو به جلو هم برای سازنده و هم برای مخاطب است. در این برهوت داستان خوب، در این کمیابی انسان و زندگی در فیلم ها و سریال ها؛ نداشته هایش را با خون و اروتیسم پر نمیکند. و این غنیمتیست. 

 پویا فلک دین